Vlnr: Henri Bontenbal (CDA), Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA), Dilan Yesilgöz (VVD) en Rob Jetten (D66).
Foto: ANP / Sem van der Wal
Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) kwam vandaag met een analyse van de verkiezingsprogramma’s van de politieke partijen, in aanloop naar de Tweede Kamer-verkiezingen. De pijnlijke conclusie: er worden gouden bergen beloofd over thema’s als wonen, zorg en migratie, maar weinig plannen zijn gericht op de lange termijn.
In de beschouwing van het SCP zijn de verkiezingsprogramma’s van BBB, CDA, D66, GroenLinks-PvdA, JA21, NSC, Partij voor de Dieren, PVV, SP en VVD meegenomen. Het planbureau heeft voor deze partijen gekozen omdat zij minstens vijf zetels hebben in de Tweede Kamer of op 31 augustus in de Peilingwijzer werden geschat op meer dan vijf zetels.
Vorige week werden de verkiezingsprogramma’s nog op financieel vlak tegen het licht gehouden, door het Centraal Planbureau. Het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) analyseert vanuit een sociaal-maatschappelijk perspectief.
Zorgkosten laag houden
Alle partijen vinden de zorg belangrijk en hebben er aandacht voor, maar ze stellen in hun verkiezingsprogramma’s geen inhoudelijke prioriteiten om de zorgkosten laag te houden, zo schetst het SCP.
De partijen verschillen sterk van mening over de zorg: waar sommige partijen een lager eigen risico voor zorggebruikers voorstellen (GL-PvdA, PvdD, PVV, SP), willen andere de verlaging juist terugdraaien (CDA, D66, JA21, NSC, VVD).
Democratische rechtsstaat en asiel en migratie
Ook ontbreekt het aan concrete plannen voor de bescherming van de democratische rechtsstaat. Het planbureau stelt dat de partijen in hun programma’s laten zien dat ze bezorgd zijn over het feit dat de democratische rechtsstaat onder druk staat, maar geen voorstellen doen om „het rechtsstatelijk bewustzijn bij burgers te versterken en duidelijk te maken dat ieders vrijheid op het spel staat”.
„Dat is zorgelijk, aangezien uit onderzoek blijkt dat burgers vaak onvoldoende weten wat de liberale rechtsstaat inhoudt en waarom die van belang is. Dat zijn belangrijke aandachtspunten voor de formatie.” Sommige plannen vormen ogenschijnlijk een risico voor de rechtsstaat, merkt het SCP bovendien op. „Bijvoorbeeld als het gaat om het beperken van rechten van specifieke groepen”.
Bijna alle partijen willen meer grip op migratie, zegt het SCP. Waar een deel van de partijen (PVV, JA21, BBB en VVD) zich vooral op asielmigratie richten, leggen andere partijen de nadruk op onder meer arbeidsmigratie. Een beperkend migratiebeleid kan volgens het planbureau gunstig zijn voor het vertrouwen van een deel van de burgers en de overheid. „Tegelijkertijd is het sturen op migratie lastig, onder meer door internationale afspraken. Als beloften niet waargemaakt worden, kan dit het lage vertrouwen in de politiek verder aantasten.”
Partijen willen dat mensen meer werken en meer doen
In de meeste verkiezingsprogramma’s worden burgers aangespoord om actiever bij te dragen aan de samenleving, door bijvoorbeeld meer te werken of ook mantelzorgtaken en vrijwilligerswerk op zich nemen.
Daarbij hebben de partijen aandacht voor ondersteuning van mantelzorgers of verlofregelingen, en ze erkennen dat er grenzen zijn aan wat mensen kunnen doen. „Maar het ontbreekt aan een visie op een reële weekbelasting die zowel formele en informele taken als vrije tijd omvat.” Bijna een derde van de mantelzorgers geeft aan tegen een burn-out aan te zitten, schreef het Algemeen Dagblad vorige maand.
Verder hebben niet alle partijen ideeën over hoe verschillende groepen in Nederland op een goede manier met elkaar samen kunnen leven. Volgens het SCP benadrukken alle partijen in hun programma het belang van sociale samenhang, maar leggen ze verschillende accenten. „Daarbij is er bij sommige partijen weinig oog voor beleid dat het samenleven tussen verschillende groepen bevordert”, merkt het planbureau op. „Ook zien we partijen die selectief opkomen voor de rechten van bepaalde groepen in de samenleving.”
‘Nederland is een divers land’
„Nederland is een divers land, met inwoners die verschillen in achtergrond, afkomst, opleiding, geaardheid en overtuiging”, zegt SCP-directeur Karen van Oudenhoven. „Mensen verschillen van mening over thema’s als klimaat, asiel en geloof.”
Ze pleit dat het voor het toekomstige kabinet belangrijk is „een gedeelde visie te vinden op hoe we in een diverse samenleving met elkaar willen samenleven. Waarbij er ook oog is voor de belangen van mensen uit minderheidsgroepen.”
Foutje gezien? Mail ons. Wij zijn je dankbaar.
